Exposición realizada a partir de la tesis doctoral de Xulio Carballo Dopico sobre la historieta producida en Galicia entre los años setenta y comienzos de los años ochenta del siglo XX. Contó con la colaboración del Museo do humor de Fene y la producción técnica y de diseño de Demo editorial.
La muestra amplió a un mes más su permanencia en el edificio NORMAL de la Universidade da Coruña tras la fecha inicialmente fijada para su finalización. Aunque su página en Facebook quedaría abierta indefinidamente tras la clausura de la exposición.
Presentación y datos técnicos sobre la muestra:
BDG70: A REVOLTA DO CÓMIC GALEGO
banda deseñada comic exposición
A mostra BDG70: a revolta do cómic galego xorde como resultado da investigación realizada en 2015 por Xulio Carballo para a súa tese de doutoramento sobre a banda deseñada galega. Esta exposición quere pór de relevo a gran cantidade de artistas que, aínda en período ditatorial, canalizaron o seu pensamento antiautoritario e artístico a través dun medio aínda marxinal, o cómic, e dunha lingua pretendidamente marxinalizada, o galego. A riqueza e variedade temática, das técnicas artísticas e dos diferentes formatos empregados non deixarán indiferente o visitante, que con certeza vai poder mergullarse na historia política e social dos anos setenta por medio da novena arte.
A exposicio´n ten unha clara vocacio´n tanto este´tica como dida´ctica e divulgativa, ao combinar o espertar creativo respecto da Banda Desen~ada de diversos colectivos e autores e que marcari´an un punto de inflexio´n na concepcio´n arti´stica do momento, cunha fonda carga social, reivindicativa e cultural que nos achegara´ unha clarificadora visio´n do tardofranquismo e da transicio´n, asi´ como da necesidade de xustiza social que estes novos creadores demandaban.
A mostra ten como obxectivo recoller e amosar ao pu´blico as obras e documentos ma´is importantes e caracteri´sticos do nacemento contempora´neo da banda desen~ada Galega, que teri´a precisamente unha das su´as primeiras manifestacio´ns en NORMAL hai 43 anos, a trave´s da cal se conxugou a denuncia social por medio dunha linguaxe nova, dun cara´cter transgresor e onde teri´an moita importancia as representacio´ns dunha Galicia disto´pica enmarcada dentro da ficcio´n cienti´fica asi´ como o seu achegamento aos medios de comunicacio´n como xornais ou revistas.
27 AUTORES, 8 MÓDULOS
Alberte Permuy / Antón Patiño / Fran Jaraba / Gonzalo Navaza / Isaac Díaz Pardo / J. María Méndez / Luís Esperante / Miguel Docampo / Miguelanxo Prado / Oitabén / Paco Martín / Pepe Barro / Pepe Carreiro / Raimundo Patiño / Ricardo Lázaro / Rosendo Díaz “Roxo” / Saavedra Pita / Ulises L. Sarry / Xan Balboa / Xan López Domínguez / Xan Navarro / Xaquín Marín / Xesús “Chichi” Campos / Xiráldez / Xosé Díaz / Xosé Lois “Carrabouxo”/ Vicente Veiga
1. ORIXES
En 1971 Xaqui´n Mari´n dari´a en publicar o que con~ecemos como a primeira historieta galega. Seri´a a prancha O emigrante, publicada na revista Chan, dirixida dende Madrid polo xornalista Raimundo Garci´a Domi´nguez “Borobo”. Con ela iniciari´ase o que se deu en chamar o “ciclo da fame”: unha serie de catro historietas autoconclusivas onde a percura de comida e a subsistencia son o eixo central das mesmas. Pore´n, xa dende habi´a un ano antes Isaac Di´az Pardo amosari´anos que a BD tin~a na nosa terra un verdadeiro precedente de base popular e asentado na tradicio´n oral: os romances de cego.
2. VANGARDA
Nun momento no que ai´nda se estaban a dar os primeiros pasos nesta arte, sobresairi´a o cara´cter experimental con que se trataron moitas das obras. Con autores como Reimundo e Anto´n Patin~o, que levaron as su´as obras a un radicalismo magma´tico e cao´tico, ate´ a reformulacio´n da tradicio´n dos cartaces de cego que elaborou Isaac Di´az Pardo, os anos setenta supuxeron en Galiza un radical e transgresor uso das convencio´ns da BD, construindo todo un discurso alleo en gran parte aos ca´nones existentes, sendo en moitos casos pioneiros ale´n das nosas fronteiras.
3. CIENCIA FICCIÓN
O nacemento da BDG estari´a intimamente ligada a´ tema´tica da ficcio´n cienti´fica e, sobretodo, a´ figura de Reimundo Pati´n~o, verdadeiro guieiro desta nova arte no noso pai´s. A trave´s da obra mural O home que falaba vegliota ou do a´lbum 2 viaxes, xa xunto con Xaqui´n Mari´n, transportari´ase a toda unha xeracio´n a trave´s de tempos e mundos disto´picos que non deixaban de ser unha representacio´n e denuncia da opresiva realidade galega do momento. Seguiri´an este ronsel obras como Ratas do propio Mari´n, ou a magni´fica e inxustamente esquecida Comandante Iago de Ulises Sarry, publicada ao longo de 1975 no suplemento Axo´uxere.
4. ESPAZOS EXPOSITIVOS
O Grupo de co´mic do Castro, formado polos irma´ns Xose´ e Rosendo Di´az e ma´is por Chichi Campos e Lui´s Esperante lanzari´ase a realizar entre o vera´n de 1972 e comezos de 1973 unha serie de exposicio´ns cos seus primeri´simos traballos. E fari´ano, en palabras do propio Xose´ Di´az, “aguilloados polo forte impacto que nos producira uns meses antes a contemplacio´n de O home que fala vegliota na Galeri´a Redor en Madrid”. Lonxe de quedar nun feito anecdo´tico, en decembro de 1973 sumara´selles o propio Reimundo Patin~o, Xaqui´n Mari´n, Pepe Barro e Ricardo La´zaro, conformando unha aute´ntica mostra itinerante de BDG que ao longo de ano e medio percorreri´a o pai´s levando as gabanzas de diversos sectores culturais e sufrindo os ataques da ultradereita espan~ola, sendo incluso estragadas varias das obras.
5. ESCOLA
Ao contarmos con numerosas tiras protagonizadas por nenos, como Lixandre, Sabelin~a, ou Gasparin~o, non resulta estran~o que moitas das su´as andainas e ocorrencias ten~an lugar nos seus centros de ensino. A trave´s deles realizari´anse fortes alegatos a prol do ensino en galego e en defensa do colectivo de mestres. Mais a aute´ntica revolucio´n chegari´a en 1975 coa creacio´n da revista Vagalume, un proxecto pioneiro por onde pasari´an boa parte dos autores da e´poca e que contari´a coa supervisio´n lingu¨i´stica do Instituto da Lingua Galega e a colaboracio´n, en ocasio´ns desinteresada, de numerosos axentes educadores, culturais e arti´sticos de toda Galiza, que dotari´an dunha alta calidade e rigor todos os traballos recollidos no seu interior. Froito disto co´mpre sublin~ar os ma´is de 5.000 subscriptores que Vagalume chegou a ter.
6. PRENSA
A inminente fin da ditadura que se albiscaba xa no ano 1974 levari´a ao agromar na prensa de novos espazos adicados a´ cultura galega. Neste novo espertar teri´a unha vital importancia a BDG, que demostrou ser un eficaz medio para transmitir os desexos aperturistas de boa parte dos galegos e denunciar, ás veces de maneira oculta para esquivar a censura, as graves inxustizas que ai´nda se estaban a cometer no noso Pai´s. Tras o inicio propiciado coa seccio´n As furnas do rei Cintolo en El Ideal Gallego, con series como Historias dunha vella descon~ecida, de Esperante, ou o xa famoso Gasparin~o de Mari´n, seguiri´anlle, xa en periodo democra´tico, a pra´ctica totalidade dos medios impresos en Galiza, demostrando a boa acollida que o medio estaba a ter, con series como Sabelin~a de Xose´ Lois “Carrabouxo”, O Galo Camilo, de Pepe Carreiro, ou Fuco, de V. Veiga.
7. REVISTAS
As revistas son, en certa maneira, as que lle conferira´n a esta de´cada un sentido circular no eido da BD: delas partiri´a a primeira historieta co “emigrante” de Mari´n na xeralista Chan, para rematar xa a´s portas dos anos oitenta, coa experiencia de Xofre, fanzine integramente dedicado a´ BD e que marcari´a o inicio dunha nova etapa. No medio do camin~o seri´an varias as experiencias comiqueiras neste soporte, dende a primeira revista de BDG, A Cova das Choias (1983), ate´ a infantil Vagalume ou na xeralista Teima, a novena arte gozari´a dunha vizosa presenza xa dende os seus inicios.
8. COLECTIVOS
Lonxe de ter un ti´mido nacemento, a de´cada dos setenta supuxo para a Banda Desen~ada Galega o agromar de ma´is dunha trintena de autores e autoras, o que conformari´a unha verdadeira policromi´a historieti´stica no noso pai´s. Se ben algu´ns autores, como Suso de Toro ou Gonzalo Navaza so´ se achegaron esporadicamente a´ novena arte antes de continuar coa su´a carreira literaria, outros como Miguelanxo Prado, Xaqui´n Mari´n ou Pepe Carreiro continu´an a di´a de hoxe a facer da expresio´n gra´fica a su´a forma de vida, conforma´ndose, asi´ mesmo, como un referente para as varias xeracio´ns que agora mesmo esta´n a conflui´r na creacio´n de Banda Desen~ada.
Dirección e deseño de proxecto: Manel Cráneo
Comisariado: Xulio Carballo Dopico
Dirección técnica: Xabier Pena
Técnica de volume: Laura Blanco
Revisión de textos: Henrique Torreiro
Produción: Demo Cultural
Técnicos en actividades culturais: Jorge Cordal Fustes, Noemí Castro Blanco e David Calderón González
Bolseira: María del Mar Castro Cedeira
AGRADECEMENTOS
Real Academia Galega
Museo Carlos Maside
Museo do Humor
Biblioteca Municipal de Estudos Locais
Biblioteca e Arquivo de Galicia
